15 juli 2014

Door: Jan Willem Huisman

Mensen en dieren zijn van nature nieuwsgierig. Vanuit nieuwsgierigheid ontstaat bij mensen een intrinsieke motivatie om zichzelf te ontwikkelen. Nieuwsgierigheid is zelfs de belangrijkste drijfveer achter de wetenschap. Voor een presentatie die ik ging geven op Interaction 2014 dook ik in het onderwerp en raakte geïnspireerd. Wat is nieuwsgierigheid precies en hoe kan ik het als interactieontwerper inzetten?

Van de vele definities van nieuwsgierigheid is die van George Loewenstein misschien wel het helderst: “Curiosity is the urge to fill the information gap.” Stel: in je comfortabele eigen wereld, gevuld met patronen die je kent, komt plotseling een nieuwe stimulus binnen. Wat is dan je reactie? Negeren omdat je de stimulus herkent? Vluchten omdat je bang bent? Of ontdekken omdat… juist:  in dat laatste schuilt nieuwsgierigheid.

Wundt Curve

Het draait bij nieuwsgierigheid om het vinden van de balans tussen angst en verveling. In mijn zoektocht naar nieuwsgierigheid kwam ik de Wundt Curve tegen, die dit goed illustreert.

Zijn er te weinig nieuwe prikkels dan raak je verveeld, is de prikkel te groot dan slaat nieuwsgierigheid om in angst. Dit laatste zie je bijvoorbeeld vaak gebeuren bij reorganisaties of grote verandertrajecten in organisaties: de impact van de verandering is zo groot, dat medewerkers die niet meer kunnen bevatten. In plaats van nieuwsgierigheid ontstaat er dan angst voor het nieuwe. Wil je nieuwsgierigheid prikkelen, dan zul je dus op zoek moeten gaan naar de balans.

Wanneer je nieuwsgierigheid wordt geprikkeld bent en je vindt vervolgens zelf uit hoe iets werkt, ben je een probleem aan het oplossen. Het zelf oplossen van problemen geeft een gevoel van zelfvertrouwen. Het helpt je groeien en maakt je sterker in de wereld waar je je bevindt.

Smoren we onze nieuwsgierigheid in de kiem?

Nieuwsgierigheid motiveert, geeft zelfvertrouwen en is een drijvende kracht achter wetenschap en innovatie. Waarom zijn we dan zo hard ons best aan het doen deze drijfveer in te dammen? In de opvoeding, op school, maar ook in de technologie. Smoren we onze nieuwsgierigheid in de kiem? Denk aan de TomTom die ons de weg wijst, dwingende veiligheidsmaatregelen, apps die het leven makkelijker maken, maar ook het schoolsysteem dat liever voorkomt dat we fouten maken.

Dan Meyer is docent Wiskunde en legt in dit filmpje aan de hand van een simpele wiskundeopgave uit hoe we leerlingen beletten om zelf op onderzoek uit te gaan en hoe het anders kan. Heel inspirerend.

Was vroeger dan alles beter? Natuurlijk niet. Ik ben de laatste die een pleidooi wil houden voor een wereld zonder technologie, zeker niet. Sterker, ik ben optimistisch en vrolijk over de toekomst. Wel stel ik vraagtekens bij de manier waarop we ontwerpen. Wat als Amazon je verrast en aangeeft welke boeken NIET bij je passen? Of als de TomTom een ‘get lost’ functie inbouwt?

Design to get lost

Interactieontwerpers geven de eindgebruiker een gevoel van controle. Als wij als  ontwerpers niet nadenken over hoe we die eindgebruiker nieuwsgieriger en speels kunnen houden, onderdrukken we daarmee dan niet een fundamenteel gedeelte van wat ons mens maakt en ons drijft tot innovatie? Ik ben van mening dat interactieontwerpers hierin een verantwoordelijkheid hebben. Hoe belangrijker technologie wordt, hoe groter hun rol. In plaats van zich puur te richten op ‘hoe je het iemand zo makkelijk mogelijk kunt maken’, zouden we vaker na kunnen denken over hoe wij ervoor zorgen dat mensen niet steeds dommer en angstiger worden, terwijl de wereld om hen heen steeds slimmer wordt en we meer en meer afhankelijk worden van technologie. Design to get lost!

Jan Willem Huisman haalde zijn master in interaction design aan het Royal College of Arts in Londen. Met twee medestudenten richtte hij in 1997 IJsfontein op, gespecialiseerd in de ontwikkeling van games, webtools en interactieve installaties. Jan Willem Huisman is creatief directeur van IJsfontein.

Dit artikel is eerder in aangepaste vorm verschenen op Frankwatching.